Chia sẻ về học tiếng Hoa

Date
Ngày đăng
#Ngoại ngữ

Hồi năm 2019, mình có viết một bài về cảm cảm nhận khi mình đi học tiếng Trung. Sau này coi lại thấy nó có vẻ còn thiếu sót nhiều nên bây giờ mình cập nhật một bài mới.

Phương ngữ

Với sự rộng lớn về diện tích lãnh thổ và lịch sử hơn 5000 năm của mình, Trung Quốc là quốc gia có nhiều dân tộc sinh sống. Do đó, sẽ kéo theo có nhiều loại ngôn ngữ (tiếng nói), nhiều loại văn tự (chữ viết). Tiếng Hán (Hán ngữ) là ngôn ngữ được sử dụng nhiều nhất ở Trung Quốc, cũng được sử dụng nhiều nhất trên thế giới, là một trong 6 ngôn ngữ làm việc chính thức của Liên Hợp Quốc (Ả Rập, Trung, Anh, Pháp, Nga và Tây Ban Nha).

Để dễ hình dung, Việt Nam có 54 dân tộc trải dài trong mảnh đất chữ S, và cũng như các nước khác sẽ có nhiều loại “tiếng Việt” khác nhau. Như tiếng của Khmer, tiếng Ê Đê, tiếng Mường,… thì phía Trung Quốc cũng đa dạng như vậy. Nhưng mà nói theo sách vở, nghiên cứu khoa học thì nó rắc rối, mình sẽ trình bày theo địa lý cho dễ hiểu, với cái nữa là bạn sẽ dễ dàng tìm hiểu thông qua tài liệu tiếng Anh hơn.

  • Tiếng Quan Thoại (Mandarin), là tiếng phổ thông của Trung Quốc.
  • Tiếng Thượng Hải (Shanghainese), là tiếng phổ biến ở Thượng Hải, Tô Châu.
  • Tiếng Quảng Đông (Cantonese), là tiếng phổ biến ở Quảng Đông, Quảng Tây, Hong Kong và Ma Cao.
  • Tiếng Phúc Kiến (Hokkien), là tiếng phổ biến ở Phúc Kiến, Quảng Đông, và Đài Loan.
  • Tiếng Khách Gia (Hakka), là tiếng phổ biến ở một số tỉnh ở Đông Nam TQ và một số quốc gia Đông Nam Á.

Khái quát như vậy, để bạn hình dung là khi tìm hiểu văn hóa TQ, sẽ phải xác định học tiếng nào để sử dụng đúng ở vùng bạn muốn. Tuy nhiên, tiếng Quan Thoại vẫn là tiếng được xài chung của toàn TQ và những người nói tiếng Trung.

Để đối chiếu với tiếng Việt, bạn coi qua cảm xúc của anh Tùng Tùng Soong khi anh học tiếng Việt. Coi xong, bạn sẽ hình dung được cảm giác khi học tiếng Trung.

Chữ viết

Chữ viết của trong tiếng Trung được chia làm 2 phe là Giản Thể và Phồn Thể.

"Chữ Hán phồn thể" là bộ chữ Hán tiêu chuẩn đầu tiên của tiếng Trung. Dạng chữ viết phồn thể hiện nay đã xuất hiện lần đầu cùng với các văn bản ghi chép thời nhà Hán và ổn định từ thế kỷ 5 trong thời Nam Bắc triều.

Mình thấy có nhiều người nhầm lẫn Giản Thể và Phồn Thể là tiếng. Nhưng không, đây là nói về chữ viết.

"Chữ Hán Giản Thể" là một sản phẩm chính trị trong lịch sử Trung Quốc. Sau khi phe Cộng Sản nắm chính quyền, nhằm giúp xóa mù chữ cho người dân. Vào năm 1955, Trung Quốc bắt đầu đơn giản hóa chữ Hán lần thứ nhất và được sử dụng cho tới ngày hôm nay.

Do một số nhược điểm của chữ Hán là:

  • Có quá nhiều chữ, người bình thường không thể nhớ hết
  • Chữ viết tách rời âm đọc, học chữ nào biết chữ ấy, chữ chưa học thì nhìn chữ không đọc được âm, nghe đọc không viết được chữ
  • Có nhiều chữ đa âm, vì thế nhìn mặt chữ không biết đọc thế nào
  • Phần lớn chữ có nhiều nét, mặt chữ phức tạp, khó nhớ khó viết
  • Chữ Hán khó xử lý bằng cơ khí và bằng công nghệ thông tin (CNTT)

Chương trình học

Từ thông tin trên về Phương ngữ và Chữ viết, chắc các bạn đã hình dung ra được mình sẽ cần học cái gì. Còn học thế nào thì giờ mình sẽ đi tiếp.

Trong việc học tiếng Trung, bạn sẽ học tiếng Quan Thoại và chữ Giản thể là chính. Do nó được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Về bằng cấp thì có 2 loại là HSK và TOCFL.

  • HSK là kỳ thi tiếng Trung của Trung Quốc, phổ biến toàn cầu.
  • TOCFL là bộ đề thi dành cho những người sử dụng tiếng Hoa nhưng không phải người gốc Hoa, được Đài Loan xây dựng từ tháng 8 năm 2001, được chọn chữ Phồn thể hoặc Giản thể.

Dễ suy nghĩ thì muốn chơi với Đài Loan thì học TOCFL, còn không thì cứ HSK.

Đi sâu hơn thì tiếng Trung của Trung Quốc và Đài Loan có khác nhau (xét theo tiếng Quan Thoại). Bạn có thể tham khảo vài clip của kênh Tiếng Hoa H.A.H.A để biết tiếng Trung của người Đài Loan thế nào.

Văn hóa

“Biết thêm một ngoại ngữ là sống thêm một cuộc đời”

Không biết khứa nào nói, mà câu này đúng. Để hiểu ngoại ngữ đó, thì bạn phải hiểu văn hóa của nước đó, lịch sử của nước đó.

Ví dụ với tiếng Việt, bạn sẽ đụng tới từ Hán - Việt, Hán - Nôm. Mấy cái này tới từ lịch sử của người Việt. Rồi chữ Quốc ngữ bây giờ sao có một số từ gốc ở phương Tây. Hay một số từ ở vùng đồng bằng sông Cửu Long lại có gốc từ Khmer.

Do đó, nhớ tìm hiểu thêm văn hóa của tiếng bạn muốn học, chữ viết nơi đó sử dụng. Mình thường coi các kênh này để tìm hiểu văn hóa Trung Hoa.

Phần mềm hỗ trọ

Trong quá trình học tiếng Trung, và cũng như sử dụng trong đời sống hàng ngày. Bạn phải học thuộc bảng Bính âm Hán ngữ (Hanyu Pinyin). Người sử dụng tiếng Trung hiện nay chỉ nhớ cao lắm cách viết của 50 chữ, còn lại thì họ nhớ pinyin, gõ vài từ là phần mềm sẽ gợi ý chữ. Do đó, cần có phần mềm hỗ trợ.

Như mình chia sẻ ở bài viết trước là mình sử dụng Pleco và Purple Culture.

Pleco

Với Pleco, bạn nên mua gói Basic Bundle để có một số add-on sau:

  • Enhanced Handwriting Recognizer - Có trả phí. Nếu có chữ lạ, không biết nó là gì thì cứ viết vô, nó nhận dạng được liền.
  • Stroke Order Diagrams - Có trả phí. Bạn dùng nó để biết thứ tự các nét để viết, đề phòng khi gặp mấy chữ nhiều nét.

Purple Culture

Cái này miễn phí, mình xài Chinese Pinyin Chart with Audio để tập phát âm.

Tham khảo